التفسیر و المفسرون (ذهبی)نام کتاب: التفسیر و المفسرون مؤلف: دکتور محمد حسین ذهبی وی از نویسندگان و محققان علوم قرآنی در عصر حاضر می‌باشد که سمت استادی علوم قرآنی در دانشگاه الازهر مصر را دارد و نامبرده از نخستین کسانی است که درباره تفسیر و مفسران تالیفاتی را از خود برجای گذاشته است. ۱ - معرفی کتابکتاب «التفسیر و المفسرون» از جمله تالیفات ایشان در موضوعات علوم قرآنی است که در آن به سیر تطور تفسیر، و روش‌های مختلف تفسیری و معرفی تفاسیر معروف فرقه‌های مختلف اسلامی پرداخته است. از آنجا که نامبرده استاد دانشگاه می‌باشند سعی نموده است مطالب را به صورت دسته بندی و تقریبا خلاصه ذکر نماید و از بحث‌های حاشیه‌ای پرهیز نموده است ۲ - ساختار کتاباین کتاب دو جلد است که مطالب آن شامل: یک مقدمه، سه باب (مجموعا ۱۶ فصل) و یک خاتمه می‌باشدجلد اول آن دارای مطالب ذیل است: مقدمه: در مورد معنی تفسیر و تاویل و... باب اول (شامل چهار فصل) پیرامون تفسیر در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شامل: فهم پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و صحابه از قرآن، مفسرون از صحابه، ارزش تفسیر ماثور از صحابه، مشخصات تفسیرهای مربوط به این مرحله. باب دوم: تفسیر در زمان تابعین (شامل ۴ فصل) ابتداء شروع این مرحله و مصادر تفسیر در آن، ارزش تفسیر ماثور از تابعین، مشخصات تفسیر در این مرحله، اختلاف صحابه در تفسیر قرآن. باب سوم: تفسیر در زمان تدوین (دارای ۸ فصل) شامل: تفسیر ماثور، تفسیر به رای، مهمترین کتابهای تفسیر به رای، تفسیر به رای مذموم. فهرست مطالب جلد دوم: تفسیر صوفیه، تفسیر فلاسفه، تفسیر فقهاء، تفسیر علمی. خاتمه: در مورد انواع تفسیر در عصر حاضر. ۳ - ویژگیهاکتاب «التفسیر و المفسرون» - از نخستین کتابهائی است که (از طرف اهل سنت) در زمینه معرفی تفاسیر و روش‌های تفسیری آنان و نیز شیوه نگارش- و سیر تطور آن، بصورت مجزا نوشته شده و دارای ویژگی‌های ذیل می‌باشد: ۱- کتابهای تفسیری فرقه‌های مختلف اسلامی را بصورت مجزا مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. ۲- در ابتدای هر فصل فهرست موضوعات مورد بحث ذکر شده است. ۳- در باب سوم- فصل اول: چگونگی شکل گیری تفسیر در عصر تدوین را توضیح می‌دهند- در این فصل مراحل مختلفی را که تفسیر طی نموده تا به مرحله تدوین رسیده به روش مناسبی بررسی می‌نماید (از زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تا زمان بنی عباس) ۴- باب سوم- اسباب ضعف در روایات تفسیر بالماثور را بحث و سه عامل کثرت وضع، ورود اسرائیلیات و حذف اسانید را به عنوان عوامل اساسی برای ضعف روایات، بیان می‌نماید. ۵- در باب سوم (فصل دوم) تفسیر به رای را دو قسمت نموده (جایز و غیر جایز) و در ادامه آن اسامی کتابهای تفسیر به رای جایز را نام می‌برد. ۶- باب سوم: فصل چهارم- پیرامون تفسیر به رای مذموم این فصل از نظر نویسنده دارای اهمیت فراوانی است (چونکه بیشترین صفحات این دو جلد را به خود اختصاص داد. حدود ۳۳۰ صفحه) وی در ابتدا فرقه‌های اسلامی را که (به نظر ایشان) بدعت گذار در دین بوده‌اند را بررسی (افکار و عقاید آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده) سپس کتابهای تفسیری آنها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد از میان فرقه‌های مختلف اسلامی آنچه که مورد خشم و غضب ایشان است، شیعه اثنی عشری است- لذا کتابهای مهم تفسیری، مخصوصا کتابهای تفسیری روایی را ذکر و از متن آنها برداشت‌هایی را علیه شیعه بیان می‌نماید. نگارنده گوید: به نظر می‌رسد که وی به اصول و مبانی شیعه آشنایی و تسلط کافی نداشته لذا اشکالاتی را در کتاب خود به عقاید شیعه بیان می‌نماید لذا لازم است که از طرف علماء شیعه نسبت به مطالب مطرح شده ایشان پاسخ کافی ارائه و کتاب وی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. ۴ - نسخه شناسیکتاب التفسیر و المفسرون شامل دو جلد است که جلد اول آن دارای ۴۹۲ و جلد دوم آن دارای ۶۲۹ صفحه می‌باشد مشخصات کتاب به شرح ذیل است: ۱- جلد: گالینگور ۲- کاغذ: عادی ۳- ناشر: دار احیاء التراث العربی، بیروت ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تاریخ انتشار: سال ۱۳۹۶ هجری قمری ۶- دارای دو فهرست اجمالی و مشروح، همچنین فهرست منابع. ۸- متن کتاب از نظر تایپ- غلطهای زیادی دارد ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |